بالا بودن دور باسن سهم مستقلی در کاهش عوامل خطرساز متابولیک در زنان تهرانی دارد

مقدمه: بر پایه یافته‌های مطالعات اخیر, شاید متخصصان امور بهداشتی، اندازه‌گیری دور باسن را در معاینات روزمره بالینی به دست فراموشی بسپارند و فقط به اندازه‌گیری دور کمر بپردازند. قبل از اندازه‌گیری دور باسن از بررسی‌های اپیدمیولوژیک باید بررسی شود که آیا اندازه‌گیری آن اطلاعات مهمی در اختیار می‌گذارد یا نه؟ مطالعه حاضر با هدف ارزیابی ارتباط دور باسن با عوامل خطر متابولیک در زنان جامعه شهری تهران صورت گرفت. مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی 5720 زن 74-18 سال از افراد شرکت‌کننده در مطالعه قند و لیپید تهران بررسی شدند. اطلاعات دموگرافیک و شاخص‌های تن‌سنجی طبق دستورالعمل‌های استاندارد اندازه‌گیری و محاسبه شدند. نمونه خون در حالت ناشتا از افراد گرفته شد و فشارخون به روش استاندارد اندازه‌گیری شد. هیپرتری‌گلیسریدمی، هیپرکلسترولمی، LDL بالا و HDL پایین طبق معیارهای ATP III و پرفشاری خون براساس JNC VI تعریف شد. دیابت به صورت قند خون ناشتای ≥ mg/dL 126 یا قند خون دو ساعته ≥ mg/dL 200 تعریف شد. چندک‌های مختلف دور باسن محاسبه شد و تحلیل آماری داده‌ها براساس رده‌بندی افراد مورد مطالعه به چندک‌های مختلف دور باسن صورت گرفت. یافته‌ها: میانگین سنی زنان مورد مطالعه 6/14±9/39 سال و میانگین نمایه توده بدن, نسبت دور کمر به دور باسن, دور باسن و دورکمر آنها به ترتیب kg/m2 1/5±1/27، 08/0±83/0, cm 8/9±5/103 و cm 1/13±5/86 بود. بالاتر بودن دور باسن با سطح پایین کلسترول تام, LDL کلسترول, تری‌گلیسرید سرم, قندخون ناشتا و دو ساعته, فشارخون سیستولیک و دیاستولیک همراه بود. افرادی که در بالاترین چندک دور باسن قرار داشتند دارای سطح HDL بالاتری نسبت به افراد دیگر بودند. پس از تعدیل اثر عوامل مخدوش کننده، با افزایش دور باسن روند معنی‌داری در کاهش خطر ابتلا به LDL بالا (میزان خطر به ترتیب در چندک‌ها: 00/1، 98/0، 97/0، 95/0, 84/0, مقدار p برای روند=04/0)، دیابت (00/1، 68/0، 58/0، 45/0, 42/0, مقدار p برای روند=01/0), پرفشاری خون (00/1, 96/0, 82/0, 78/0, 70/0, مقدار p برای روند=02/0), HDL پایین (00/1, 03/1, 86/0, 82/0, 56/0, مقدار p برای روند=01/0), فشار خون بالا (00/1, 99/0, 82/0, 70/0, 61/0, مقدار p برای روند = 01/0) و اختلال در هومئوستاز گلوکز (1، 69/0، 66/0، 54/0, 48/0, مقدار p برای روند=01/0) مشاهده شد. افرادی که در بالاترین چندک دور باسن قرار داشتند در مقایسه با چندک اول شانس کمتری برای ابتلا به هیپرکلسترولمی (86/0 در مقابل 00/1) و هیپرتری‌گلیسریدمی (74/0 در مقابل 00/1) داشتند. نتیجه‌گیری: یافته‌ها حاکی از ارتباط مستقل و معکوس دور باسن با عوامل خطر متابولیک است. این امر بر تداوم اندازه‌گیری دور باسن در بررسی‌های اپیدمیولوژیک تأکید دارد.